Żołnierze Wyklęci

Wykaz żołnierzy podziemia antykomunistycznego w powiecie radzyńskim (1944-1947)

© Copyright by Dariusz Magier & Towarzystwo Nauki i Kultury “Libra”, 2020

Proponowany sposób cytowania:

Dariusz Magier, Wykaz żołnierzy podziemia antykomunistycznego w powiecie radzyńskim (1944-1947), http://instytutszlubowskiego.pl/zolnierze-wykleci/

Wykaz powstał na podstawie dokumentacji Wojewódzkiego Urzędu Spraw Wewnętrznych w Lublinie [1944] 1983-1990, przechowywanej w Oddziałowym Archiwum IPN w Lublinie, sygn.: Lu-08/169, LU-08/182, Lu-036/1, Lu-036/2, Lu-036/7, Lu-036/9, Lu-036/12, Lu-036/20, Lu-036/35, Lu-0279/144, Lu-0279/145, Lu-0279/153, Lu-0279/161. Oznacza to, że zawiera osoby rozpracowywane, aresztowane, zamordowane i te, które ujawniły się w PUBP w Radzyniu Podlaskim na mocy amnestii w 1947 r. Nie ma w nim zatem członków podziemia, którzy się nie ujawnili a ich dane nie były znane UB.

W wykazie ujęto osoby, które zamieszkiwały teren powiatu na stałe, a lista będzie sukcesywnie uzupełniana w miarę uzyskiwania nowych informacji.

Przynależność organizacyjną do zbrojnej antykomunistycznej struktury podziemnej na terenie powiatu wyznaczają następujące cezury:

- AK (Armia Krajowa) – okres od lipca 1944 do stycznia 1945,
- ZROAK (Zbrojny Ruch Oporu Armii Krajowej) – okres od stycznia 1945 do sierpnia 1945,
- WiN (Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość) – okres od września 1945 do 1947,
- BCh (Bataliony Chłopskie) – okres od lipca 1944 do marca 1945,
- NSZ (Narodowe Siły Zbrojne) – od lipca 1944 do 1947.

Zaliczenie do WiN, jako kontynuatora AK i ZROAK, dotyczy zarówno osób, które wcześniej były członkami AK i ZROAK, jak i tych, które dołączyły do podziemia dopiero na etapie WiN. To ostatnie miało miejsce zwłaszcza w przypadku ludzi, którzy w okresie okupacji niemieckiej byli za młodzi na konspirację.

Powiat radzyński w tym okresie obejmował o wiele większe terytorium niż obecnie. W jego skład wchodziły gminy, które teraz znajdują się w innym powiecie lub w ogóle nie istnieją. Wtedy było ich 14: Biała, Brzozowy Kąt, Jabłoń, Kąkolewnica, Komarówka, Milanów, Misie, Siemień, Suchowola, Szóstka, Tłuściec, Wohyń, Zahajki, Żerocin oraz dwa miasta: Międzyrzec Podlaski i Radzyń Podlaski. Miejscowości na szczęście na ogół pozostały na swoich miejscach. Mapka ówczesnego powiatu wraz z podziałem na gminy oraz rejony AK/WiN znajduje się poniżej.

Gmina Ulan, która ówcześnie leżała na terenie powiatu łukowskiego, znalazła się w poniższym zestawieniu ze względu na to, że – ze względu na bliskość powiatu radzyńskiego – członkowie podziemia z dwóch wsi: Paskudy i Wierzchowiny, ujawnili się w PUBP w Radzyniu Podlaskim.

Niektórzy z wymienionych w wykazach żołnierzy dali się zastraszyć, złamać czy skusić bezpiece, i w konsekwencji zostali informatorami Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Radzyniu Podlaskim, donosząc na kolegów i przyczyniając się do rozpracowania struktur podziemia w powiecie radzyńskim. Gwiazdka przy nazwisku odsyła do informacji o pseudonimie informatora i latach współpracy z UB, którą podano poniżej tabel.

Przejdź do wybranej gminy:

Zobacz również informację nt. placówki Konfederacji Narodu i Rejonu III Narodowych Sił Zbrojnych w powiecie radzyńskim.