Spis powstańców antykomunistycznych w powiecie radzyńskim

Członkowie zbrojnego podziemia antykomunistycznego, które istniało w powiecie radzyńskim w latach 1944-1947, powinni być doskonale znani od 30 lat. Żyjący – jako honorowi goście – uczestniczyć w patriotycznych uroczystościach, a nazwiska zamordowanych i zmarłych figurować na lokalnych upamiętnieniach czy ścianach pamięci szkół.

Upadek komunizmu w 1989 roku był jednak tylko nominalny, zaledwie werbalny, zaś cała PRL-owska struktura, ludzie i kierujące nią zasady ideowe, pozostała niezmieniona. Musiała być kruszona jak skała kropla po kropli, rok po roku, jak odsuwana wolno szczelna zasłona, która wpuszcza słoneczne światło do zatęchłego pomieszczenia i odsłania prawdziwy obraz rzeczywistości pogrążonej dotychczas w mroku, utrzymującym mieszkańców w przekonaniu o realności kłamstwa. Kłamstwa, które nadal uznane za prawdę mogło pozostać już tylko w głowach tych, którzy rozmyślnie utrzymywali pomieszczenie w ciemności, i tych, którzy w momencie odsłaniania zasłony zamknęli oczy i nie chcą lub nie mają odwagi otworzyć ich do tej pory. A przecież prawda wyzwala…

Po raz pierwszy przedstawiamy alfabetyczny spis członków zbrojnego podziemia niepodległościowego, którzy w latach 1944-1947 (czyli od momentu zajęcia ziemi radzyńskiej przez ZSRR w lipcu 1944 roku do faktycznej likwidacji podziemia w wyniku ujawnienia się w ramach amnestii w lutym – kwietniu 1947 roku) stawili opór sowieckiej okupacji i realizowanej w jej ramach operacji osadzania w kraju namiestniczych rządów w postaci dyktatury nic wówczas nie znaczącej w skali ogółu społeczeństwa garstki komunistów. Operacji przekazania im władzy, której w normalnych warunkach nigdy nie mieliby szansy zdobyć. Do końca 1944 roku NKWD aresztowało i internowało w ZSRR ponad 400 akowców z powiatu radzyńskiego, pozostawiając zadanie spacyfikowania reszty podziemia bezpiece.

Plakat ze zioru dokumentacji Okręgu Lubelskiego Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość, przechowywany w Archiwum Państwowym w Lublinie.

Podziemie to nie pojawiło się nagle. Istniało także w powiecie radzyńskim już od ładnych kilku lat. Było budowane od końca 1939 roku do walki z Niemcami, pierwszym okupantem. Jego zróżnicowanie odzwierciedlało największe polskie idee polityczne reprezentowane przez społeczeństwo II Rzeczypospolitej: sanacyjno-liberalne (Związek Walki Zbrojnej – Armia Krajowa), ludowe (Bataliony Chłopskie) i narodowe (Narodowe Siły Zbrojne). W momencie pojawienia się kolejnego okupanta (o tym, że nim jest, podziemie wiedziało z rozkazów otrzymywanych od jedynego legalnego Rządu Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodźstwie) skierowało po prostu swoje działania przeciwko niemu. Żołnierze podziemia, którzy pozostali wierni swej przysiędze wojskowej, od tego momentu stali się wrogami tzw. Polski Ludowej, a z czasem prześladowanymi przez nią i oczernianymi przez jej propagandę „żołnierzami wyklętymi”.

Zaliczamy do nich żołnierzy AK, którzy wytrwali do rozwiązania organizacji w styczniu 1945 roku, oraz członków poakowskich organizacji Zbrojny Ruch Oporu Armii Krajowej i Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość, a także żołnierzy Batalionów Chłopskich, którzy w oporze dotrwali do samorozwiązania organizacji w marcu 1945 roku, i wreszcie żołnierzy NSZ.

Nawet w skali powiatu była to masa ludzi posiadających swoje placówki w większości wsi, gdzie zrzeszali się w drużyny, kilka drużyn tworzyło plutony, czyli grupy bojowe. Placówki znajdujące się na terenie jednej lub kilku gmin tworzyły rejony, które podlegały rozkazom komend obwodowych (powiatowych). Nasz wykaz – choć przecież nadal niekompletny – obejmuje ponad 1200 osób, co oddaje skalę zjawiska. Gdy dodamy do tego rodziny i znajomych wspierających żołnierzy podziemia wiktem, opierunkiem i życzliwością, bez której żadna partyzantka nie przetrwa nawet miesiąca, otrzymamy ponad 10 tys. ludzi, mniej lub bardziej aktywnie zaangażowanych w zbrojny opór wobec komunizmu w powiecie radzyńskim.

Dzisiejsza premiera wykazu tych osób, uczestników powstania antykomunistycznego 1944-1947, prezentowanych w podziale na poszczególne miasta i wsie ówczesnego powiatu, to hołd oddany zwykłym ludziom walczącym o wolność, najpierw prześladowanym, a następnie skazanym na hańbę i zapomnienie na śmietniku historii komunistycznego świata, który stał się panteonem. Cześć i Chwała Bohaterom!

WEJŚCIE DO BAZY!